ಪ್ರಕೃತಿಯ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಅರಳುವ ಕಾವ್ಯಸುಮ ಹೈಕು

ಪ್ರಕೃತಿಯ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಅರಳುವ ಕಾವ್ಯಸುಮ ಹೈಕು

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“ಕಾವ್ಯವು ಒಂದು ಪ್ರತಿಧ್ವನಿ, ಅದು ನೆರಳನ್ನು ನೃತ್ಯ ಮಾಡಲು ಕೇಳುತ್ತದೆ.”
– ಕಾರ್ಲ್ ಸ್ಯಾಂಡ್‌ಬರ್ಗ್

ಮನುಷ್ಯ ತನ್ನ ವಿವೇಚನಾ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಂತೆ ಒಬ್ಬ ಬರಹಗಾರ ತನ್ನ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಂವೇದನೆ, ತೀಕ್ಷ್ಣ ನೋಟ ಹಾಗೂ ಸ್ಪಂದನೆಯ ಮನೋಭಾವದಿಂದ ಇತರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗಿಂತ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.

ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಅಮೇರಿಕನ್ ಪ್ರಬಂಧಕಾರ, ಉಪನ್ಯಾಸಕ, ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ರಾಲ್ಫ್ ವಾಲ್ಡೊ ಎಮರ್ಸನ್ ರವರ “ಲೇಖಕ ಒಬ್ಬ ಅನ್ವೇಷಕ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹೆಜ್ಜೆಯೂ ಹೊಸ ಭೂಮಿಗೆ ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತದೆ” ಎಂಬ ಮಾತು ಬರಹಗಾರರ ವಿಶೇಷತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ನಮ್ಮ ಪಾದಗಳು ಚಲಿಸದೆಯೇ ‘ಪುಸ್ತಕಗಳು’ ನಮಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತವೆ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.

ನಾವು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಓದುತ್ತಿದ್ದಷ್ಟೂ, ನಮಗೆ ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ವಿಷಯಗಳು ತಿಳಿಯುತ್ತವೆ. ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪದೇ ಪದೇ ಓದಿ ಆನಂದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದರೆ, ಅದನ್ನು ಓದುವುದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ. ಅಂದರೆ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿತನ, ಹೃದಯಗಳನ್ನು ಬೆಸೆಯುವ ಸಂವೇದನೆ, ವಿಭಿನ್ನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವ ವೇದಿಕೆ, ನವ ನವೀನ ಹೋಲಿಕೆಗಳ ಕಣಜ… ಮುಂತಾದವುಗಳು ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಬಯಸುವ ಹಲವು ಕಾವ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ‘ಹೈಕು‘ ಎಂಬ ಜಪಾನ್ ಕಾವ್ಯ ಪ್ರಕಾರ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದೆ.

ಜಪಾನ್ ಭಾಷೆಯು ಬಹು ವಿಭಿನ್ನವಾದ ಉಚ್ಚಾರಣಾ(ಸಿಲೆಬಲ್) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಚೈನೀಸ್ ಜೊತೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಆನುವಂಶಿಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಇತರ ಭಾಷೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಜಪಾನೀಸ್ ಶಬ್ದಕೋಶದಲ್ಲಿ ೪೯% ಚೀನೀ ಮೂಲದ ಪದಗಳು, ೩೩% ಜಪಾನೀಸ್ ಮೂಲದ ಪದಗಳು ಮತ್ತು ೧೮% ಯುರೋಪಿಯನ್ ಭಾಷೆಯ ಪದಗಳಿವೆ! ಆಧುನಿಕ ಜಪಾನೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ವರ್ಣಮಾಲೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇನ್ನೂ ಜಪಾನಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕುರಿತು ವಿವೇಚಿಸಿದಾಗ ಅದು ವರ್ತಮಾನದ ವರ್ತನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಳಜಿಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ಭೂತಕಾಲದ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಸಹ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯು ಎಲ್ಲಾ ನಿಜವಾದ ಜ್ಞಾನದ ಮೂಲವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಬಲ್ಲ ಜಪಾನಿಯರು ಪ್ರಕೃತಿಯ ವೇಗವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ವಿಧೇಯತೆ ಮತ್ತು ನಮ್ರತೆಯನ್ನು ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತೆಯೇ ಅವರ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಮರಸ್ಯ ಮತ್ತು ಕಠಿಣ ಪರಿಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ.‌

ಅವರು ಪುಸ್ತಕಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳಿಗೆ ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ತಲಾ ಬಳಕೆಯ ದರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೊಟ್ಟೆಬಾಕ ಓದುಗರೆಂಬ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಆರಂಭಿಕ ಕೃತಿಗಳು ಚೀನಾದೊಂದಿಗಿನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಚೀನೀ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾದ ಚೀನೀ ಸಾಹಿತ್ಯದಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿವೆ. ಕಾಲ ಕಳೆದಂತೆ ಜಪಾನಿನ ಬರಹಗಾರರು ಜಪಾನ್ ಬಗ್ಗೆ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ಜಪಾನಿನ ಸಾಹಿತ್ಯವು ತನ್ನದೇ ಆದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಶೈಲಿಯಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿತು ಎಂಬುದು ಜಪಾನ್ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಇತಿಹಾಸದಿಂದ ಮನವರಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಯಾನ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮುರಾಸಾಕಿ ಶಿಕಿಬು ಬರೆದ ‘ದಿ ಟೇಲ್ ಆಫ್ ಗೆಂಜಿ’ ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ವಿಶಿಷ್ಟ ಜಪಾನೀಸ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಜಪಾನಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೇಲೆ ಚೀನೀ ಕಾವ್ಯದ ಪ್ರಭಾವವು ಹೈಕುವಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದೆ. ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುವ ಚೀನೀ ಕಾವ್ಯವು ಜಪಾನಿನ ಕವಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತು.

ಝೆನ್ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮದ ಮೂಲ ಮತ್ತು ಸ್ವರೂಪದ ಬಗ್ಗೆ ಅಧಿಕೃತ ಪರಿಚಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.‌ ಇಂಥಹ ಝೆನ್ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಸೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಅರಳಿರುವ ‘ಹೈಕು‘ ಕಾವ್ಯ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ ಜಪಾನಿನಲ್ಲಿ ಭವ್ಯವಾದ ಪರಂಪರೆಯಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಅಗಾಧತೆಯನ್ನು, ಧ್ಯಾನದ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು, ಸರಳತೆಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಹಾಗೂ ವಿವಿಧ ಆಯಾಮಗಳ ಅರ್ಥವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.‌ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಲು ಮತ್ತು ಶಾಂತಗೊಳಿಸಲು, ದೇಹವನ್ನು ಪುನರ್ಯೌವನಗೊಳಿಸಲು ಧ್ಯಾನ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ.

ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊಂಡಾಗ, ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಮನಸ್ಸು ಗಾಳಿಯಿಲ್ಲದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಮೇಣದಬತ್ತಿಯ ಜ್ವಾಲೆಯಂತೆ ಅಚಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ.‌ ಇಂಥಹ ಧ್ಯಾನವು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಅಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ವಾಸ್ತವದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಶಾಂತವಾದ ಮುಖಾಮುಖಿಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತಾನು ಬಯಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಹೈಕು ತನ್ನ ಆರಂಭದ ದಿನಗಳಿಂದಲೂ ಸಾರುತ್ತ ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಾಮರಸ್ಯದಿಂದ ಬದುಕುವುದೇ ಮನುಷ್ಯನ ಜೀವನದ ಗುರಿಯಾಗಬೇಕು ಎಂಬ ಸದಾಶಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೈಕುವನ್ನು ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಸಾಧಿಸಲು ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಸುತ್ತಲಿನ ಪ್ರಪಂಚದ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಮೆಚ್ಚುವ ಒಂದು ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ನೋಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಅನೇಕ ಜಪಾನಿನ ಜನರು ಹೈಕುವನ್ನು ಧ್ಯಾನ ಅಥವಾ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಭ್ಯಾಸದ ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿ ನೋಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಅನುಭವಗಳು ಮತ್ತು ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಲು ಅದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಪ್ರಕೃತಿಯು ಎಲ್ಲಾ ತೊಂದರೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಾಂತ್ವನ ನೀಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಾನು ದೃಢವಾಗಿ ನಂಬುತ್ತೇನೆ. “ನೀವು ನಿಶ್ಯಬ್ದರಾದಷ್ಟೂ, ನೀವು ಹೆಚ್ಚು ಕೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ” ಎಂಬ ರೂಮಿಯವರ ಮಾತು ಹೈಕುವಿನ ಸ್ಥಾಯಿ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯೇ ‘ಹೇಳದೇ ಬಿಟ್ಟ ಅಂಶ’ವೇ ಹೈಕುವಿನ ಜೀವಾಳ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಮೌನ ಅಂದರೆ ಶಬ್ಧಗಳು ಇಲ್ಲ ಎಂದರ್ಥ ಅಲ್ಲ, ಸಾವಿರಾರು ಅರ್ಥಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ದಿವ್ಯ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ.

ಇಂದಿನ ಜಾಗತಿಕ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಾವು ಹಲವು ‘ದಿನಾಚರಣೆ’ಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುತಿದ್ದೇವೆ. ಮಹಾನ್ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸುವ ದಿನಾಚರಣೆಗಳ ಹಿಂದೆ ಅವರ ಆದರ್ಶಗಳನ್ನು ಸಮಾಜ ಪಾಲಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಆಶಯ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಇತ್ತಾದರೂ(ಇಂದೂ ಇದೆ!) ಇಂದು ರಾಜಕೀಯ ಅನುಕೂಲಸಿಂಧುವಿಗೆ ದಾಖಲಾಗುತ್ತಿರುವುದು ದುರಂತವಾದರೂ ಸತ್ಯ.

ಇಂಥಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ‘ಕಾವ್ಯ’ವೊಂದು ತನ್ನ ದಿನಾಚರಣೆಯನ್ನು ಆಚರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದರೆ ಅದರ ಮಹತ್ವ ನಮಗೆ ಅರಿವಾಗದೆ ಇರದು. ಅಂಥಹ ಅನುಪಮ ಕಾವ್ಯ ಪ್ರಕಾರವಾದ ಹೈಕುವಿನ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥವಾಗಿ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೭ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೈಕು ದಿನವೆಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ‘ಸಾರಿ ಗ್ರಾನ್‌ಸ್ಟಾಫ್’ ಎನ್ನುವ ಸಂಸ್ಥೆಯೊಂದು ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ‘ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೈಕು ಕಾವ್ಯ ದಿನ’ವನ್ನು ನೋಂದಾಯಿಸಿತು. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ‘ಹೈಕು ಫೌಂಡೇಶನ್’ ೨೦೧೨ರಲ್ಲಿ ಈ ದಿನವನ್ನು ಒಂದು ಯೋಜನೆಯಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಇದನ್ನು ಆಚರಿಸಿಕೊಂಡು ಬರಲಾಗುತ್ತಿದೆ.‌ ಜಪಾನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೈಕು ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಸವಗಳು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿವೆ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಅನೇಕ ಹೈಕು ಉತ್ಸವಗಳು ಸ್ಥಾಪಿತ ಹೈಕು ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಗಳಿಂದ ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳು, ಉಪನ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ವಾಚನಗಳನ್ನು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ.‌

ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತವಾಗಿ ಹೈಕುಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣ, ಉಪನ್ಯಾಸ, ಕಮ್ಮಟಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್.ಫಿಲ್., ಪಿಎಚ್.ಡಿಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಇದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿದಾಗ ‘ಹೈಕು’ವಿನ ಹರಹು ಮನದಟ್ಟಾಗುತ್ತದೆ.

‘ಹೈಕು’ ಎಂಬುದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮೂರು ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಜಪಾನೀಸ್ ಕಾವ್ಯದ ಒಂದು ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ. ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಮೂರನೇ ಸಾಲುಗಳು ಐದು ಉಚ್ಚಾರಾಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಎರಡನೆಯದು ಏಳು ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೈಕು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಋತುಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವರ್ಷದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಮಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಹೈಕು ಕೆಲವೇ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಸೌಂದರ್ಯ, ನಿಗೂಢತೆ ಅಥವಾ ಆಶ್ಚರ್ಯದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೈಕು ತನ್ನ ಸರಳತೆ, ಸೊಬಗು ಮತ್ತು ಆಳವಾದ ಭಾವನೆಗಳು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಕೆಲವೇ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.

ಹೈಕು ಸರಳ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಪಮೆಗಳು, ರೂಪಕಗಳು ಮತ್ತು ನಿರರ್ಗಳವಾದ ವಿಶೇಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾವಿಶೇಷಣಗಳಿಲ್ಲ. ಹೈಕುವನ್ನು ರಚಿಸುವಾಗ, ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗೆ ಇಷ್ಟವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವೀಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುವ ಪದಗಳ ಗುಂಪು ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ದೃಷ್ಟಿ, ಸ್ಪರ್ಶ, ಶಬ್ದ, ವಾಸನೆ, ರುಚಿ ಅಥವಾ ನೋವು ಅಥವಾ ಚಲನೆಯಂತಹ ಸಂವೇದನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಬೇಕು. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಘಟನೆ ಅಥವಾ ವೀಕ್ಷಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಬೇಕು; ಸಾಮಾನ್ಯ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯಬಾರದು. ವರ್ತಮಾನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಬೇಕು. ಹೈಕು ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಹೈಕು ಬರೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ ತಮ್ಮ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಕು. ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ಘಟನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುವಾಗ ಹೈಕುವನ್ನು ಚಿತ್ರವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಬೇಕು.

ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಹೈಕು ಎಂದರೆ ಶುದ್ಧ ಸೃಜನಶೀಲತೆ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸೃಜನಶೀಲತೆ ಎಂದರೆ ಶಿಸ್ತು ಮತ್ತು ಮಗುವಿನಂತಹ ಮನೋಭಾವದ ಸಂಯೋಜನೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅರಿಯಬೇಕು. ಜಪಾನೀಸ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೈಕುವನ್ನು ಒಂದೇ ಲಂಬ ರೇಖೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ (ಮತ್ತು ಇತರ ಕೆಲವು ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ) ಮೂರು-ಸಾಲಿನ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಒಂದು ಅಂಶ, ಒಂದು ಋತು, ಸೌಂದರ್ಯದ ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಅಥವಾ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭವವು ಹೈಕುಗಳನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾವನೆ, ಚಿತ್ರ ಅಥವಾ ಕ್ಷಣವನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲು ಇಂದ್ರಿಯ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಾಸಬದ್ಧವಾಗಿರದಿದ್ದರೂ, ಅವು ಲಯ, ಭಾವನೆ ಮತ್ತು ಸಾಂದರ್ಭಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಾಸಬದ್ಧತೆಯಂತಹ ಕಾವ್ಯದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ನಿರ್ಬಂಧಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ನಿಜವಾದ ಕಲೆ ಹೇಗೆ ಅರಳುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಇದು ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹೈಕು ಒಂದು ‘ಕಿಗೊ’ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಅದು ಅದನ್ನು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಇರಿಸುತ್ತದೆ. ಕೇವಲ ಒಂದು ಪದದಿಂದ ಋತುವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದು ಹೈಕುವಿನ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕಿಗೊಗಳೆಂದರೆ ವಸಂತಕಾಲಕ್ಕೆ ಸಕುರಾ (ಚೆರ್ರಿ ಹೂವುಗಳು), ಬೇಸಿಗೆಗೆ ಫ್ಯೂಜಿ (ವಿಸ್ಟೇರಿಯಾ), ಶರತ್ಕಾಲಕ್ಕೆ ಟ್ಸುಕಿ (ಚಂದ್ರ) ಮತ್ತು ಚಳಿಗಾಲಕ್ಕೆ ಸಮುಶಿ (ಶೀತ)… ಮುಂತಾದವುಗಳು. ಕಾಲಮಾನದ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಸಮಯ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳದ ಅರ್ಥವನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಋತುವಿನ ಮನಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಲು ಇಂಥಹ ಕಿಗೋಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.‌ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ “ಕತ್ತರಿಸುವ ಪದ” ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕಿರೇಜಿ ಹೈಕುವಿನ ಲಯದಲ್ಲಿ ವಿರಾಮ ಅಥವಾ ವಿರಾಮವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಕಿರೇಜಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಇರಿಸಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹೈಕುವಿನಲ್ಲಿ ವಿರಾಮವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ‘ಕತ್ತರಿಸುವ ಪದ’ವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಓದುಗರ ಗಮನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೈಕುವಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಮಕಾಲೀನ ಹೈಕು ಯಾವಾಗಲೂ ಕಿರೇಜಿಯನ್ನು ಬಳಸದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಇರಿಸುವುದು ಹೈಕುವಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಋತುವನ್ನು ವಿವರಿಸುವುದು ಹೈಕುವಿನ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಇಂದಿಗೂ ಹೈಕು ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಪಂಚ ಮತ್ತು ವರ್ಷವಿಡೀ ಅದು ಹೇಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಜಪಾನೀಸ್ ಹೈಕು ಹದಿನೇಳು ಆನ್ ಅಥವಾ ಶಬ್ದಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಆನ್ ಅನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಉಚ್ಚಾರಾಂಶಗಳಿಗಿಂತ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ಎಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

 

ಹೈಕು ಎಂಬುದು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಜಪಾನಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿರುವ ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿರುವ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಾವ್ಯ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಇದು ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮಂತವಾದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದನ್ನು ದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಔಪಚಾರಿಕ ಕಾವ್ಯ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕೂಟಗಳವರೆಗೆ ಜಪಾನಿನ ಇತಿಹಾಸದುದ್ದಕ್ಕೂ ವಿವಿಧ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಹೈಕುವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕಾರವು ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. “ಕೋಕಿನ್ಶು-ಶು” ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಅಲೆದಾಡುವ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಇಂಥಹ ಹೈಕುವಿನ ಮೂಲವನ್ನು ಹೀಯಾನ್ ಅವಧಿಯ (೭೯೪-೧೧೮೫) ತಂಕಾ ಕಾವ್ಯದಿಂದ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಇದು ೫-೭-೫-೭-೭ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ೩೧ ಉಚ್ಚಾರಾಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಜಪಾನೀಸ್ ಕಾವ್ಯದ ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿದೆ. ತಂಕಾ ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯ ಕಾವ್ಯ ರೂಪವಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಬಯಕೆಯಿಂದ ದುಃಖ ಹಾಗೂ ಹಾತೊರೆಯುವಿಕೆಯವರೆಗೆ ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

ಹೈಕುವಿನ ಆರಂಭಿಕ ರೂಪವು ‘ರೆಂಗಾ‘ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸಹಯೋಗದ ಲಿಂಕ್ಡ್ ಪದ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಹದಿಮೂರನೇ ಮತ್ತು ಹದಿನಾಲ್ಕನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ರೂಪವಾಗಿತ್ತು. ‘ರೆಂಗಾ’ ಎಂಬುದು ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕವಿಗಳು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಬರೆದ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ದೀರ್ಘ ಸಹಯೋಗದ ಕವಿತೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ದವಾದ, ಮೌಖಿಕ ಕವಿತೆಯ ಆರಂಭಿಕ ಪದಗುಚ್ಛವಾಗಿತ್ತು.

ಇದರರ್ಥ “ಸಂಬಂಧಿತ ಕವಿತೆ“. ಇಬ್ಬರು ಕವಿಗಳು (ಅಥವಾ ಎರಡು ತಂಡಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಕವಿಗಳು) ರೆಂಗಾವನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು . ಮೊದಲ ಕವಿ ೩ ಸಾಲು, ೫-೭-೫ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದರೆ, ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಕವಿ (ಅಥವಾ ಇತರ ತಂಡ) ಅದನ್ನು ೭-೭ ಉಚ್ಚಾರಾಂಶದ ಎರಡು ಸಾಲುಗಳೊಂದಿಗೆ ಮುಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಎರಡು ಕವಿಗಳು/ತಂಡಗಳು ಅದನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಮುಂದಕ್ಕೆ ರವಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.‌ ಮೂರು ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ನಂತರ ಎರಡು ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.‌ ಈ ಕವಿತೆಯು ನೂರಾರು ಸಾಲುಗಳಷ್ಟು ಉದ್ದವಾಗುತಿತ್ತು. ಇದರ ಮೊದಲ ಚರಣವನ್ನು ಹೊಕ್ಕು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು. ಇಂಥಹ ಹೊಕ್ಕು ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಪದ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಹೈಕುವಿನ ಪ್ರಯಾಣ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಇದು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಸ್ವರವನ್ನು ಹೊಂದಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯವನ್ನು ನೆಲೆಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಐದು, ಏಳು ಮತ್ತು ಐದು ಶಬ್ದಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮೂರು ಸಣ್ಣ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾದ ಈ ಆರಂಭಿಕ ಪದ್ಯವು ಆಧುನಿಕ ಹೈಕುಗೆ ಪೂರ್ವಗಾಮಿಯಾಗಿದೆ.

ಈ ಆರಂಭಿಕ ಕವಿತೆಗಳು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ದೀರ್ಘ ಸಂಯೋಜನೆಗಳ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪದ್ಯಗಳಾಗಿದ್ದವು. ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ‘ರೆಂಗಾ’ದ ಮೊದಲ ಚರಣವಾದ ಹೊಕ್ಕು ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು, ಇದನ್ನು ಕಾವ್ಯದ ಸ್ವತಂತ್ರ ರೂಪವೆಂದು ಪ್ರಶಂಸಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಹೈಕುವಿನ ಪೂರ್ವಗಾಮಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಂದಿನ ಕವಿಗಳು ‘ರೆಂಗಾ’ ಇಲ್ಲದೆ ಸ್ವಂತವಾಗಿ ‘ಹೊಕ್ಕು‘ ಬರೆಯುವ ಪ್ರಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಹೊಕ್ಕು ಸ್ವತಃ ಇನ್ನೂ ಸ್ಥಿರ ೧೭ ಉಚ್ಚಾರಾಂಶಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘ ಕವಿತೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ವ್ಯಕ್ತವಾಯಿತು. ಆಗ ಕವಿಗಳು ದೀರ್ಘ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಬಿಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಬದಲಿಗೆ ಮೊದಲ ಚರಣದೊಂದಿಗೆ ಹೋಗಲು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು.

ಹೈಕು ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ವಿಕಸನ ಮತ್ತು ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜಪಾನ್‌ನ ಎಡೋ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (೧೬೦೩-೧೮೬೮). ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಹೈಕು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯ ಕಾವ್ಯ ಪ್ರಕಾರವಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಕವಿಗಳು ಈ ರೂಪವನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು, ಇದು ಹಲವಾರು ಹೈಕು ಶಾಲೆಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಆಳ ಮತ್ತು ಒಳನೋಟವನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಸರಳ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಎದ್ದುಕಾಣುವ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಬಳಸುವುದಕ್ಕೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿದ ಶೋಮನ್ ಶಾಲೆಯು ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಟೀಟೊಕು ಶಾಲೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಕೀರ್ಣ ಮತ್ತು ಪದರಗಳ ಹೈಕು ರೂಪವನ್ನು ರಚಿಸಲು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣ ಪದಗಳ ಬಳಕೆಯ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿತು.

೧೬೪೪ ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮಾಟ್ಸುವೊ ಬಾಶೋರವರನ್ನು ಹೈಕು ಕಾವ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಾಶೋರವರು ಸರಳತೆ ಮತ್ತು ಆಳವಾದವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಹೈಕುವನ್ನು ‘ಹೊಕ್ಕು’ವಿನ ಬೇರುಗಳಿಂದ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಸಾಹಿತ್ಯ ರೂಪಕ್ಕೆ ಏರಿಸಿದರು. ಇವರ ಹೈಕುಗಳು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಬಾಶೋ ಅವರು ಹೈಕುವಿನ ರೂಪವನ್ನು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಪರಿಷ್ಕರಿಸುವ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಕಲಾತ್ಮಕ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಏರಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಕಿರೇಜಿ ಅಥವಾ “ಪದಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುವ” ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು. ಇದು ಹೈಕುವಿನ ಎರಡು ಭಾಗಗಳ ನಡುವೆ ವಿರಾಮ ಅಥವಾ ವಿರಾಮವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ತಂತ್ರವು ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತತೆ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರೊಂದಿಗೆ ಹೈಕುವಿನಲ್ಲಿ ಕಿಗೊ ಅಥವಾ ಕಾಲೋಚಿತ ಪದಗಳ ಬಳಕೆಗೆ ಬಾಶೋ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತು ನೀಡಿದರು.

ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಪಂಚ ಮತ್ತು ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಋತುಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಹೈಕು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕ್ಷಣದ ಸಾರವನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯಬಹುದು ಮತ್ತು ಅಸ್ಥಿರತೆ ಹಾಗೂ ಅಶಾಶ್ವತತೆಯ ಅರ್ಥವನ್ನು ತಿಳಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಬಾಶೋ ನಂಬಿದ್ದರು. ಇಂಥಹ ಬಾಶೋ ಅವರನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ, ಯೋಸಾ ಬುಸನ್ ಮತ್ತು ಕೊಬಯಾಶಿ ಇಸ್ಸಾ ಅವರಂತಹ ಹೈಕು ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಹೈಕುವನ್ನು ಹೊಸ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಶ್ರಮಿಸಿದರು. ಯೋಸಾ ಬುಸನ್ (೧೭೧೬–೧೭೮೪) ಮತ್ತು ಕೊಬಯಾಶಿ ಇಸ್ಸಾ (೧೭೬೩–೧೮೩೮) ತೋರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವಲ್ಲಿ ಹಾಸ್ಯವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಬುಸನ್ ಅವರ ಕಲಾತ್ಮಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯು ದೃಶ್ಯ ಕಲೆಯನ್ನು ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ರೂಪದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲು ಪ್ರಭಾವಿಸಿತು. ಆದರೆ ಇಸ್ಸಾ ಅವರು ಹೈಕುವಿನಲ್ಲಿ ಹಾಸ್ಯ ಮತ್ತು ಕರುಣೆಯ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ತಂದರು. ಇವರು ಹೈಕು ರೂಪದೊಳಗೆ ಅನ್ವೇಷಿಸಲಾದ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಸ್ವರಗಳು ಮತ್ತು ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರು.

ಮೀಜಿ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (೧೮೬೮–೧೯೧೨), ಮಸಾಕಾ ಶಿಕಿ (೧೮೬೭–೧೯೦೨) ನಂತಹ ಕವಿಗಳು ಹೊಕ್ಕುವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದರು. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ, ಮಸಾಓಕಾ ಶಿಕಿಯವರು “ಹೈಕು” ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ರೂಪವನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಈ ‘ಹೈಕು’ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿ ಇತ್ತಾದರೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಪವಾಗಿ ‘ಹೈಕು’ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಇರಲಿಲ್ಲ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಥಹ ಶಿಕಿಯ ಪ್ರಭಾವವು ಹೈಕುವಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆಧುನಿಕ ವಿಧಾನವನ್ನು ತಂದಿತು. ಪ್ರಕೃತಿಯ ನೇರ ವೀಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ನೇರವಾದ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬಳಸುವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿತು. ಆಧುನಿಕ ಜಪಾನೀಸ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಹೈಕು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಿಯವಾದ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲಾಗುವ ಕಾವ್ಯ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ. ಅನೇಕ ಸಮಕಾಲೀನ ಕವಿಗಳು ಹೊಸ ರೂಪಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದ್ದಾರೆ, ಜೊತೆಗೆ ಕಾಲೋಚಿತ ಚಿತ್ರಣಗಳ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಕಿರೇಜಿ ಮತ್ತು ಕಿಗೊಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯಂತಹ ರೂಪದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಶಗಳಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯ ಮತ್ತು ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಜಪಾನ್ ಆಧುನೀಕರಣಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದಂತೆ, ಹೈಕು ಕೂಡ ಬದಲಾಗಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಅನೇಕ ಕವಿಗಳು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಕಾವ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಭಾವಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಹೊಸ ರೂಪಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.

ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಮತ್ತು ನವ್ಯ ಶೈಲಿಯ ಹೈಕು ಹೊರಹೊಮ್ಮಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇದು ಉಚಿತ ಪದ್ಯ , ಅಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ವಾಕ್ಯರಚನೆ ಮತ್ತು ಅಮೂರ್ತ ಚಿತ್ರಣಗಳಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ ಹೈಕು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾವ್ಯವಾಗಿ ಹರಡಿರುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಜಪಾನ್‌ನ ಹೊರಗಿನ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿ ಎಲ್ಲೆಡೆಯೂ ಆವರಿಸಿದೆ. ಮೊದಲು ನೆದರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ಗೆ ಮತ್ತು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾಕ್ಕೆ. ಎಜ್ರಾ ಪೌಂಡ್ (೧೮೮೫–೧೯೭೨) ನಂತಹ ಕಲ್ಪನಾಕಾರರು ಹೈಕುವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಎಂದು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಪೌಂಡ್ಸ್ ಅವರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕವಿತೆ “ಇನ್ ಎ ಸ್ಟೇಷನ್ ಆಫ್ ದಿ ಮೆಟ್ರೋ” (೧೯೧೩) ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಐದು-ಏಳು-ಐದು ಸಾಲಿನ ರಚನೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸದಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಆರಂಭಿಕ ಅಮೇರಿಕನ್ ಹೈಕು ಆಗಿದೆ. ಆರ್‌ಎಚ್ ಬ್ಲೈತ್ ಅವರ ಹೈಕು (೧೯೫೧) ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮಾತನಾಡುವ ಓದುಗರಿಗೆ ಅನುವಾದಿತ ಜಪಾನೀಸ್ ಹೈಕುವನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಕಲೆಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು.

ಇಂದು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತದ ಕವಿಗಳು ಹೈಕುವಿನ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅದರ ರೂಪವನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸುತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ವಿವಿಧ ಭಾಷೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಇಂಥಹ ಹೈಕು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ. ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಮತ್ತು ಭಾಷೆಗಳ ಅನೇಕ ಕವಿಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಸಾಹಿಗಳು ಈ ರೂಪವನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮಾತನಾಡುವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೈಕು ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಹೆಚ್ಚಿದೆ.

ಅನೇಕ ಕವಿಗಳು ಮತ್ತು ಬರಹಗಾರರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ೫-೭-೫ ಉಚ್ಚಾರಾಂಶ ಮಾದರಿಗೆ ಬದ್ಧವಾಗಿರುವ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೈಕುವನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅನೇಕ ಕವಿಗಳು ಹೊಸ ರೂಪಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಾ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಶಗಳಿಗೆ ನಿಷ್ಠರಾಗಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾರೆ.

ಹೈಕು ಕುರಿತು ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಿಳಿಯಬೇಕೆಂದರೆ ಜಪಾನಿನ ಕೆಲ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸುವುದು ಅಗತ್ಯ. ಬಾಶೋ ಅವರು ಹೈಕು ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾತಸ್ಮರಣೀಯರು. ಅವರು ಕೆಲ ಪ್ರಮುಖ ಹೈಕುಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸುವುದು ಸೂಕ್ತ ಅನಿಸುತ್ತದೆ.

“On a leafless branch
A crow Comes to Rest
Autumn night fall”

ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಕೃತಿ, ಋತುಮಾನಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಜೊತೆಗೆ ಆಳವಾದ ಭಾವನೆಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಕೂಡ ಇದೆ. ಇದರೊಂದಿಗೆ ಬಾಶೋ ಅವರ ಬಹು ಚರ್ಚಿತ ಹೈಕು ನೋಡಬಹುದು.

“An old pond
A frog jumps in
The sound of water”

ಹೈಕು ಕಾವ್ಯವು ಅದರ ಸರಳತೆ, ಸೊಬಗು ಮತ್ತು ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಅಥವಾ ಅನುಭವದ ಸಾರವನ್ನು ಕೆಲವೇ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಪಂಚದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಅದನ್ನು ಓದುವ ಹಾಗೂ ಬರೆಯುವವರಿಗೆ ಒಳನೋಟ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನೋದಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಕೃತಿ, ದೈನಂದಿನ ಘಟನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳಿಂದ ಉದ್ಭವಿಸುವ ಭಾವನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವುದರಿಂದ, ನಾವು ನಮ್ಮ ಪದಗಳ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕಿದೆ. ಕ್ಲೀಷೆ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಅಥವಾ ಅತಿಯಾಗಿ ಸರಳೀಕರಿಸುವ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಬೇಕು.‌ ನಾವು ರಚಿಸುವ ಹೈಕುವಿನ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಗಮನ ಯಾವಾಗಲೂ ಪ್ರಕೃತಿಯಾಗಿರಬೇಕು; ಅದು ನಮ್ಮ ಮುಖಕ್ಕೆ ಬೀಳುವ ಮಳೆಯ ಅನುಭವವಾಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಬೇಸಿಗೆಯ ದಿನದಂದು ವಸಂತ ಹೂವುಗಳ ವಾಸನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಆಗಿರಬಹುದು. ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಹೈಕು ಬರೆಯುವ ತಂತ್ರವೆಂದರೆ ಈ ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ಕೆಲವೇ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಬೇಕು.

ಕವಿಗಳು ಅನುಭವವನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ ಅಥವಾ ಒಳನೋಟವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಧ್ಯಾನವೆಂದು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನೋಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವುದರಿಂದ ಅರ್ಥದ ಪದರಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ನಾವು ಹೇಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿರುವ ಒಟ್ಟಾರೆ ಕಥೆಯನ್ನು ಉತ್ಕೃಷ್ಟಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಹೈಕುವಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.‌ ಒಂದು ಕಲ್ಪನೆ ಅಥವಾ ಭಾವನೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಮೊದಲ ಸಾಲು ಕವಿತೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೊಂದಿಸಿದರೆ, ಎರಡನೆಯ ಸಾಲು ಅದನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಪರಿಶೋಧಿಸುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೂ ಮೂರನೇ ಸಾಲು ಮುಕ್ತಾಯದ ಆಲೋಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೊದಲ ಎರಡು ಸಾಲುಗಳೊಂದಿಗೆ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿ ನಂತರ ಮೂರನೆಯದರೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತರಿಸಬೇಕು.‌ ಇದು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲು ಹಿಂದಿನ ಸಾಲುಗಳ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸ್ವಯಂಪೂರ್ಣವಾದ ಅಂತಿಮ ಕಲ್ಪನೆಗೆ ಸರಾಗವಾದ ಪರಿವರ್ತನೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೈಕು ಬಿಗಿಯಾದ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತತೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಮರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ! ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ, ಹೈಕುಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಋತುಮಾನದ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ, ಕವಿಗಳು ಹೈಕುವಿನಲ್ಲಿ ಇತರ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಇಂಥಹ ಅನುಪಮ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೈಕು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿದ್ದು ನೋಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರಾದ ಶ್ರೀ ರವೀಂದ್ರ ನಾಥ್ ಠಾಕೂರ್ ಅವರ ಕೆಲವು ಅನುವಾದಿತ ಹೈಕುಗಳಿಂದ! ಠಾಕೂರರು ಜಪಾನ್ ಪ್ರವಾಸದಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ಮೇಲೆ ೧೯೧೯ ಲಲ್ಲಿ “ಜಪಾನಿ ಯಾತ್ರೆ” ಎಂಬ ಕೃತಿಯೊಂದನ್ನು ಬರೆದರು. ಅದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಜಪಾನಿನ ಹೈಕುಗಳ ಅನುವಾದ ಇವೆ. ಮುಂದೆ ಇವುಗಳೇ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೈಕು ನೆಲೆಯೂರಲು, ಜಪಾನಿನ ಹೈಕುಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸಿಸಲು ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟವು ಎಂದರೆ ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿ ಅನಿಸದು..!! ಠಾಕೂರ್ ಅವರ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಸಚ್ಚಿದಾನಂದ ಹೀರಾನಂದ ರವರು ಹಲವು ಹೈಕುಗಳನ್ನು ಅನುವಾದ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.

ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೫೦೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಹೈಕು ಸಂಕಲನಗಳು ಬಂದಿವೆಯೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ೧೯೫೬-೧೯೫೯ರ ಮಧ್ಯೆ ಅಜ್ಞೆಯರವರ “ಅರಿ ಓ ಕರುಣಾ ಪ್ರಭಾಮಯ” ಎನ್ನುವುದು ಪ್ರಥಮ ಹಿಂದಿ ಹೈಕು ಸಂಕಲನವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ೨೭೬ ಅನುವಾದಿತ ಹೈಕುಗಳು, ಹಲವು ಸ್ವತಂತ್ರ ಹೈಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಹೈಕು ಕುರಿತು ಎಮ್.ಫಿಲ್, ಪಿಎಚ್.ಡಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಲಕ್ನೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಡಾ. ಕರುಣೇಶ ಪ್ರಕಾಶ್ ಭಟ್ಟ ಅವರು ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡಿರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. “೫-೭-೫ ನಿಯಮದ ಶಿಥಿಲತೆ ಛಂದಸ್ಸಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅರಾಜಕತೆ ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ” ಎಂಬ ಡಾ. ಜಗದೀಶ್ ವ್ಯೋಮ ರವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಕಾವ್ಯದ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಕುರಿತು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರಯೋಗದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಛಂದಸ್ಸು ಮುರಿಯಬಾರದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. “ಸಾಹಿತ್ಯದ ತಪ್ಪು ರಚನೆ ಭ್ರೂಣ ಹತ್ಯೆಗೆ ಸಮ” ಎನ್ನಬಹುದು. ಇದನ್ನೇ ಅನುಮೋದಿಸುವಂತೆ ಹಿಂದಿಯ ಖ್ಯಾತ ಹೈಕು ಮಾಸ್ಟರ್ ಪ್ರೊ. ಸತ್ಯಭೂಷಣ ವರ್ಮರವರು “ಹೈಕು ಕ್ಷಣಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವುದು, ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಕ್ಷರವೂ ಪೋಲಾಗಬಾರದು. ಕವಿತೆಯ ಕೊನೆಯ ಶಬ್ಧ ಕೇಳುತ್ತಲೇ ಒಂದು ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಭಾವ ಉದಯಿಸಬೇಕು” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಹೈಕುವಿನ ಸ್ವರೂಪ, ಲಕ್ಷಣಗಳ ಮೇಲೆ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ.

‘ಪಾವಿತ್ರ್ಯತೆ ಗುಡಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಲ್ಲ, ಎಲ್ಲರಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಬೇಕು’ ಎಂಬುದು ಝೆನ್ ಸಿದ್ಧಾಂತವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗಿನ ಮನುಷ್ಯನ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯನ್ನು ಈ ಹೈಕುಗಳು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಇದಕ್ಕೊಂದು ಬಾಶೋ ಅವರ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆ ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬಹುದು.

“ಹತ್ತಿಯ ಹೊಲದಲ್ಲಿ
ನಿಂತಾಗ
ಮನಸು ಹೇಳಿತು ;
ಬಿತ್ತಿದರೆ
ಚಂದಿರನನ್ನೇ ಬಿತ್ತಬೇಕು”

ಇನ್ನೂ ಹೈಕುವಿನ ಬರವಣಿಗೆಯ ಕಡೆಗೆ ಗಮನಹರಿಸುವದಾದರೆ ಅದು ಅತ್ತ ಮಗುವಿನ ಕಣ್ಣೀರು ತುಂಬಿದ ಮುಗ್ಧ ನಗೆಯಾಗಿದೆ.

“I am first with five
Then Seven in the middle
Five again to end”

ತಂದೆಯೊಬ್ಬ ತನ್ನ ಪುಟ್ಟ ಕಂದನನ್ನು ತನ್ನೆರಡು ಕೈಗಳಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಎತ್ತಿ ಎತ್ತಿ ಆಡಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಮಗುವಿಗೆ ಮೊದಲ ಸಲ ಗೊಂದಲ, ಎರಡನೇಯ ಬಾರಿ ಗಾಬರಿ, ಮೂರನೇಯ ಸಲ ತನ್ನ ಅಪ್ಪ ತನ್ನನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ಬೀಳಿಸಲಾರ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿಂದ ಮಗು ಮಂದಹಾಸ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಆ ಮಗುವಿನ ನಗು, ಹಿತವಾದ ಅನುಭವ, ಮಂದಹಾಸವೆ ಹೈಕು. ಈ ಇಡೀ ಘಟನೆಯನ್ನೇ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಪಡಿಸಿದರೆ ಅದೊಂದು ಕವಿತೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಹೈಕುವಿಗೆ ಬೇಕಾಗಿರೊದು ಘಟನೆಯಲ್ಲ, ಕ್ಷಣ ಮಾತ್ರ ಸಾಕು. ಉತ್ತಮ ಹೈಕು ರಚನೆಗಾಗಿ ಹೀಗೆ ಮಾಡಬಹುದು..

೦೧. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ವಾಯು ವಿಹಾರ
೦೨. ಋತುಮಾನಗಳ ಮೇಲೆ ಗಮನದ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣ
೦೩. ವಿಷಯದ ಆಯ್ಕೆ
೦೪. ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ ಉತ್ತಮ ಹೈಕುಗಳನ್ನು ಓದುವುದು
೦೫. ಕಣ್ಣೆದುರು ಇರುವ ಹಾಗೂ ಕಾಡುವ ವಿಚಾರಗಳಿಗೆ ಹೈಕುವಿನ ರೂಪ ನೀಡುವುದು….

ಇಂದು ಕನ್ನಡ ಸಾರಸ್ವತ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ಹಲವಾರು ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಿವೆ. ಕನ್ನಡಿಗರು ಅನ್ಯ ಭಾಷೆಯ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಸಾಹಿತ್ಯ ರೂಪಗಳನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಾ, ಪೋಷಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ತಮಗೆ ಇಷ್ಟವಾದ ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ಅಪ್ಪಿ ಅದರಲ್ಲಿಯೆ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ, ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಹೈಕು ರಚನೆ ಆರಂಭವಾಯಿತು ಎನ್ನಬಹುದು. ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿ ನೂರಾರು ಜನ ಬರಹಗಾರರು ಹೈಕು ಕಾವ್ಯ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ನಿರತವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಹತ್ತಾರು ಹೈಕು ಸಂಕಲನಗಳು ಪ್ರಕಟವಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಹೈಕು ಲೋಕವನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಿವೆ.

“ಒಬ್ಬ ಬರಹಗಾರನಾಗಿ, ನೀವು ನಿರ್ಣಯಿಸಬಾರದು, ನೀವು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.”
– ಅರ್ನೆಸ್ಟ್ ಹೆಮಿಂಗ್ವೇ

ಆಕರ ಗ್ರಂಥಗಳು..

೦೧. ಹೈಕು ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ : ಸತ್ಯ ಭೂಷಣ್ ವರ್ಮಾ
೦೨. ಹೈಕು-ಯಾನ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಪರ್ಸಪೆಕ್ಟಿವ್ : ಡಾ. ಎಂಗ್ಲೀ ದೇವಧರ್
೦೩. ಹಿಂದಿ ಮೇ ಹೈಕು ಕವಿತಾ : ಡಾ. ಜಗದೀಶ್ ವ್ಯೋಮ
೦೪. ದಿ ಹೈಕು ಫಾರಮ್ : ಜಾನ್ ಗಿರಾಕ್ಸ್
೦೫. ಎ ಹಿಸ್ಟರೀ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಹೈಕು : ಕಲಾ ರಮೇಶ್
೦೬. ಎ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಹೈಕು ವಾಲುಮ್ ಟೂ : ಆರ್. ಎಚ್.ಬ್ಲೈಥ್
೦೭. ದಿ ಹೈಕು ಹ್ಯಾಂಡ್ ಬುಕ್ : ವಿಲಿಯಂ ಹಿಗ್ಗಿನಸನ್
೦೮. ಹೈಕು ಟೆಕ್ನಿಕ್ಸ್ : ಜಾನೆ ರೀಚಾರ್ಡ್ಸ್
೦೯. ಬೆಳ್ಳಕ್ಕಿ ಸಾಲು (ಸಂ) : ಅಕ್ಷತಾ ಅತ್ರೆ, ಶಿವಶಂಕರ ಕಡದಿನ್ನಿ
೧೦.ಮಂಜುನಾಥ ಕೊಳ್ಳೇಗಾಲ ಅವರ ಹೈಕು ಲೇಖನ
೧೧. ರಾಘವೇಂದ್ರ ಜೋಶಿ ಅವರ ಹೈಕು ಲೇಖನ
೧೨. ಜಯಶಂಕರ ಹಲಗೂರ ಅವರ ಹೈಕು ಲೇಖನ
೧೩. ತುಂತುರು ಮನ : ಡಾ. ಮಲ್ಲಿನಾಥ ಎಸ್. ತಳವಾರ
೧೪. ಅಂತರ್ಜಾಲ ಮಾಹಿತಿ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-ಡಾ. ಮಲ್ಲಿನಾಥ ಎಸ್. ತಳವಾರ
ಕನ್ನಡ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು,
ನೂತನ ವಿದ್ಯಾಲಯ ಪದವಿ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ,
ಕಲಬುರಗಿ ೫೮೫ ೧೦೩