ಬಸವ ಜಯಂತಿಯ ವಿಶೇಷ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ

ಅಸಹಾಯಕರಿಗೆ ದನಿಯಾದ ಪರಿ

ಆಳಿಗೊಂಡಿಹರೆಂದು ಅಂಜಲದೇಕೆ?
ನಾಸ್ತಿಕವಾಡಿಹರೆಂದು ನಾಚಲದೇಕೆ?
ಆರಾದಡಾಗಲಿ ಶ್ರೀ ಮಹಾದೇವನಿಗೆ ಶರಣೆನ್ನಿ
ಏನೂ ಅರಿಯೆನೆಂದು ಮೋನಗೊಂಡಿರಬೇಡ
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವರ ಮುಂದೆ ದಂದಣ ದತ್ತಣ ಎನ್ನಿ.

ಆಳಿಗೊಂಡಿಹರೆಂದು ಅಂಜಲದೇಕೆ?

ಅಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಬಿಜ್ಜಳರಾಜನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದರು ಎನ್ನುವುದು ಸತ್ಯ. ಆದರೆ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಮಧ್ಯೆ ಕುಳಿತು ಅವರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಕಿವಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರು ಎನ್ನುವುದು ಅಷ್ಟೇ ಸತ್ಯ. ಆಗ ರಾಜಸತ್ತೆಗೆ ಪ್ರಜೆಗಳು ಭಯಭೀತರಾಗಿ ಬದುಕುವ ಕಾಲವಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಬಸವಣ್ಣ ಮಾಡಿದರು. ರಾಜನಿರುವುದು ಪ್ರಜೆಗಳಿಗಾಗಿಯೇ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಲ್ಲಿ ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಲು ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದರು. ಪ್ರಜೆಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜನ ಕುರಿತು ಭಯ, ಹೆದರಿಕೆ, ಸಂಕೋಚ ಇರಬಾರದೆನ್ನುವುದು ಅವರ ಅಭಿಮತ. ರಾಜನ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದ್ದೇವೆಂದು ಅಂಜುವ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇಲ್ಲವೆಂದು ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ.

ನಾಸ್ತಿಕವಾಡಿಹರೆಂದು ನಾಚಲದೇಕೆ?

ಬಸವಣ್ಣನ ಸಮಾಜ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಬದಲಾವಣೆ ಎಂದರೆ ‘ಏಕದೇವೋಪಾಸನೆ’. ಜನರೆಲ್ಲಾ ಗುಡಿ ಗುಂಡಾರದ ಹಿಂದೆ ಬಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಬಿಡಿಸಿ, ‘ಇಷ್ಟಲಿಂಗ’ ಪೂಜಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೇರಣೆ, ಸಂಸ್ಕಾರ ನೀಡಿದರು. ಶರಣರು ಮೂರ್ತಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದಾಗ ಪುರೋಹಿತಶಾಹಿಗಳ ಸ್ವಾರ್ಥ, ಕುತಂತ್ರ ಜಾಗ್ರತವಾಯಿತು. ಹಾಗಾಗಿ ನಾಸ್ತಿಕರೆಂದು ಬೇಕೆಂದೇ ಹೀಯಾಳಿಸುವ ಹುನ್ನಾರ ಹೂಡಿದರು. ಆಗ ಅನೇಕ ಶರಣರು ತಮ್ಮ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ,

‘ಕಲ್ಲು ದೇವರು ದೇವರಲ್ಲ, ಮಣ್ಣು ದೇವರು ದೇವರಲ್ಲ’, ‘ದಯವೇ ಧರ್ಮದ ಮೂಲವಯ್ಯ’,
‘ದೇಹವೇ ದೇವಾಲಯ’
ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತ, ಹಾಗೆಯೇ ನಡೆದು ತೋರಿಸಿದರು. ಅನೇಕ ವಚನಗಳು ಅದೇ ಭಾವವನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ.

ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರೆಲ್ಲರೂ ಶಿವಯೋಗದ ಲಿಂಗ ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಪೂಜಾ ವಿಧಾನದ ಮೂಲಕ ರೂಢಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡಿದರು. ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದಾಗ, ನಾಸ್ತಿಕರಿವರು ಎಂದು ಆಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಜನರಿದ್ದರು. ಅಂಥವರು ದೇವರನ್ನು ನಂಬದವರೆಂದು ತಿಳಿದರೂ ಪರವಾಗಿಲ್ಲ, ಅವರ ವ್ಯಂಗ್ಯ ನುಡಿಗೆ ನಾಚುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲವೆಂದು ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

ಆರಾದಡಾಗಲಿ ಶ್ರೀ ಮಹಾದೇವನಿಗೆ ಶರಣೆನ್ನಿ

ಮನುಷ್ಯನಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದವರೆಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ ಜಾತಿ. ಯಾವುದೇ ಮೇಲು ಕೀಳು ಎಂಬ ಬೇಧವಿಲ್ಲ. ಈ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನಾದ ಮಹಾದೇವನಿಗೆ ಎಲ್ಲರೂ ಕೈಮುಗಿಯಬೇಕು. ವರ್ಣ, ವರ್ಗ, ಜಾತಿಗೆ ಮೀರಿ ಮಾನವನಾದವರೆಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ ಎನ್ನುವ ಭಾವನೆಯಿಂದ ಶರಣೆನ್ನಬೇಕು. ಹೀಗೆ ಬಸವಾದಿ ಶರಣರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ‘ಶರಣು’ ಪದ ಬಹಳ ಮಹತ್ವದ್ದು ಮತ್ತು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾದುದು.

ಏನೂ ಅರಿಯೆನೆಂದು ಮೋನಗೊಂಡಿರಬೇಡ

ಅಂದು ಪುರೋಹಿತಶಾಹಿಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮನೋಭಾವದಿಂದ ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಕೀಳಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದರು. ಆ ಕೀಳರಿಮೆ ಕೆಳವರ್ಗದವರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಯಿಯಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ಹೊಡೆದೋಡಿಸುವ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಆ ಜನರಲ್ಲಿ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಿದವರು ಬಸವಣ್ಣ. ಅವರಿಗೆ ಅನೇಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬೋಧಿಸುತ್ತ, ಅರಿವಿನ ಬೀಜ ಬಿತ್ತಿ ಫಲಾಪೇಕ್ಷೆಯಿಂದ ನಿರೀಕ್ಷಿಸುವ ಆಶಾವಾದಿ ಮನಸು ಅವರದು. ಸಾಮಾನ್ಯರಲ್ಲಿ ತಾವೂ ಒಬ್ಬರಾಗಿ ಕುಳಿತು ತಿಳಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅದೆಷ್ಟೋ ಕಾಲದಿಂದ ಮೌನವಾಗಿ ಕುಳಿತ ಜನರಿಗೆ ದನಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ.

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವರ ಮುಂದೆ ದಂದಣ ದತ್ತಣ ಎನ್ನಿ.

ಬಸವಣ್ಣ ಬಹಳ ಕಾಳಜಿಯಿಂದ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ ತರುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. Root level cause ನಿಂದ Root level cure ಅನ್ನುತ್ತಾರಲ್ಲ, ಹಾಗೆ ಕೆಳವರ್ಗದಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿ ಮೇಲ್ವರ್ಗದವರೆಗೆ ಸುಧಾರಣೆ ಮಾಡುವ ಉನ್ನತ ಆಸೆ ಅವರದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು, ಯಾರಿಗೂ ಅಂಜುವುದಾಗಲಿ, ಮೌನವಾಗಿರುವುದಾಗಲಿ, ‘ಸರಿಯಲ್ಲ’ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೇಗೆ ಧೈರ್ಯ ತುಂಬುತ್ತಾರೆಂದರೆ, ‘ಆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವರ ಮುಂದೆ ಮನಸು ಬಿಚ್ಚಿ ಹಾಡಿ ಕುಣಿಯಿರಿ. ಅದು ‘ನಿಮ್ಮ ಜನ್ಮದ ಹಕ್ಕು’ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ದಂದಣ ದತ್ತಣವೆಂದರೆ ಮನಸಿಗೆ ತಿಳಿದಂತೆ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳಿ ಎಂದರ್ಥ. ಇಲ್ಲಿ ‘ಪ್ರತಿಭಟಿಸು’, ‘ಸುಮ್ಮನಿರಬೇಡ’ ಎನ್ನುವ ಭಾವವಿದೆ.

ಹೀಗೆ ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳಿಂದ ಸಮಾಜ ಕಟ್ಟುವ ಕನಸು ಕಂಡ ಬಸವಣ್ಣನ ಮನಸಿಗೆ ಇಡೀ ಜಗತ್ತೇ ಮನೆಯಾಗಿ ತೋರುತ್ತದೆ. ‘ವಿಶ್ವವೇ ನನ್ನ ಮನೆ ಮಾನವ ಜನಾಂಗವೇ ನನ್ನ ಕುಟುಂಬ’ ಎನ್ನುವ ವಿಶಾಲ ಹೃದಯ ಅವರದು. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ದನಿ ಇಲ್ಲದವರಿಗೆ ದನಿಯಾದ ಪರಿಯನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ.

ಸಿಕಾ